Ken Schles

Η αφή τού αόρατου

Τού Αντώνη Κ. Κυριαζάνου

Πώς φωτογραφίζεται μια πόλη, όταν είναι η πόλη σου, όταν ζεις σ' αυτήν, όταν η καθημερινή τριβή με το τοπίο της ουσιαστικά την εξαφανίζει από τα μάτια σου;

Άνθρωποι, δρόμοι, βιτρίνες, οικοδομήματα, κάθε μέρα στην θέση τους, στην τραγική τους ακινησία, στην θλιβερή τους μονιμότητα, χάνουν σιγά σιγά το πρώτο τους μυστήριο, την έκπληξη του καινούργιου, αποβαίνουν με τον καιρό κουραστικά οικεία, εν τέλει αόρατα. Πώς φωτογραφίζεται λοιπόν η πλήξη, το γνωστό, το αόρατο;

Ο φωτογράφος Κen Schles, αγνώστων λοιπών στοιχείων, αφού αρνείται να μάς πληροφορήσει γι αυτά στο βιβλίο του, δίνει μία ενδιαφέρουσα όσο και συναρπαστική απάντηση στο ερώτημα με το λεύκωμα Invisible city (Αόρατη πόλη). Τίτλος χαρακτηριστικός και αποκάλυπτα εξομολογητικός, τόσο για το πρόβλημα ,όσο και το αποτέλεσμα της φωτογράφησης, μας εισάγει χωρίς περιστροφές στην (φωτογραφική) ξενάγηση τής πόλης με την ευρύτερή ης έννοια, Κι εδώ, άνθρωποι, δρόμοι, οικοδομήματα, αυλές, εσωτερικά δωματίων, μπαρ, φωτισμένες προσόψεις, διάδρομοι, τουαλέτες ,αλλά και αγαπημένα πρόσωπα τού φωτογράφου συναντώνται σε μια τρεμάμενη εικόνα, άλλοτε τρομακτική στην ένδειά της, γυμνή στην εκκωφαντική σιωπή της ,άλλοτε θορυβώδη στην ανθρώπινη πυκνότητα, στις φωτοχυσίες των δημόσιων λαμπτήρων, των διαφημιστικών επιγραφών. Ο Ken Schles, "γυμνός" κι αυτός από κάθε βιογραφικό στοιχείο ,καλλιτεχνικές προθέσεις επεξηγηματικές εισαγωγές και λεζάντες, παραθέτει την πόλη "του όπως την ζει στο εικοσιτετράωρό του. Η ικανότητά του να υπερβαίνει το ορατό, το οικείο το πραγματικό, μέσω τής τέχνης του, επιμερίζει τις εικόνες του σε κάθε θεατή που έχει και ζει την εμπειρία τής μεγαλούπολης. Ευαίσθητο φιλμ, εμφανής κόκκος, φλουταρισμένες φωτογραφίες, λευκά και μαύρα να εξαφανίζουν τις λεπτομέρειες. Ο Schles μοιάζει συχνά να θέλει να εξαφανίσει, παρά να παρουσιάσει, για να κρατήσει έτσι τον πυρήνα τής στιγμής, το σχήμα απαλλαγμένο από το επιμέρους, το νοητό περίγραμμα μιας φιγούρας χωρίς τον "βιασμό" των χαρακτηριστικών της. Δεν επιλέγει τίποτα από την πόλη του. Παραθέτει ό,τι σχεδόν βρεθεί μπροστά στην μηχανή του, στην πορεία τού βλέμματός που διατρέχει εξ ίσου τη μέρα και τη νύχτα του. Η ευρύτητα των φωτογραφιών που παρουσιάζεται στην "Αόρατη πόλη" του, από το άψυχο αστικό τοπίο μέχρι το ανθρωπομάνι, που συνωθείται στην ανωνυμία του, και από τα μισοεγκαταλελειμμένα εσωτερικά δωματίων μέχρι τα αδιάκριτα στιγμιότυπα των ανθρωπίνων σωμάτων σ' όλες τις λειτουργίες τους, καταργούν σχεδόν τον φακό και την αίσθησή του, σού δίνουν την εντύπωση πως είσαι κι εσύ εκεί, αόρατος στην αόρατη πόλη.

Αυτό το φευγαλέο που διατρέχει την φωτογραφία τού Schles, χλωμιάζει τελικά την ταυτότητα τού χώρου, αφήνει το κοινό σε όλους αίσθημα τής πόλης να επικοινωνήσει με όσους την ζουν, παντού επί τής γης. Διάλεξε τον πιο ενδεδειγμένο τρόπο για να μετατρέψει το κοινότυπο σε μυστηριακό, το χαλαρό και αδιάφορο σε εκρηκτικό. Απέδειξε πως το φωτογραφικό αποτέλεσμα (οφείλει να) απέχει από το υλικό ερέθισμα, να αποδίδει τον τόκο τής τέχνης, αν θέλει να ανήκει σ' αυτήν.

Η "Αόρατη Πόλη" μάς διδάσκει και την χρήση τού υπερευαίσθητου φιλμ, την χρήση τού φακού, όταν όλα αυτά δεν γίνονται άσκοπα, σαν εφέ, αλλά προκύπτουν από την ανάγκη, την άποψη για το τι θες να δείξεις. Ο χρόνος στην φωτογραφία -ένα θέμα λεπτό και για πολλούς δυσνόητο - στην "Αόρατη Πόλη", γίνεται μάθημα για το πώς εγκλωβίζεται αβίαστα στο χαρτί. Πώς διαρκούν χωρίς να φθείρονται οι εικόνες και οι στιγμές, χάρη στην ένταση και την καθολικότητά τους. Στο λεύκωμα τού Ken Schles βλέπουμε φωτογραφίες. Το ποικίλο περιεχόμενό τους, το θέμα (που για άλλους είναι ο πονοκέφαλος για άλλους επώδυνες και πολυμήχανες κατασκευές) υπάρχει σαν έρεισμα για να εξισωθούν τέλος όλα σε μιαν ισοδύναμη οπτική κραυγή. Κι αυτό γίνεται η φωνή τού φωτογράφου, όταν προσεγγίζει με γνώση, με αγάπη και με τόλμη τόσο την τέχνη του, όσο και την πόλη που βιώνει.